top of page

คุณค่าจิตรกรรมล้านนาที่ควรค่าแก่การคัดลอก

วัดอุโมงค์สวนพุทธธรรม จ.เชียงใหม่ เป็นวัดที่มีความสำคัญทางพุทธศาสนา และศิลปกรรมของล้านนามาตั้งแต่สมัยต้นราชวงศ์มังราย พญามังรายกษัตริย์แห่งล้านนาเป็นผู้สร้างวัดขึ้นมาเมื่อราว ๗๐๐ ปีก่อน ต่อมาสมัยพญากือนาได้ทรงสร้างอุโมงค์ขึ้นเพื่อถวายแด่พระเถรจันทร์ ที่ทรงเคารพเพื่อใช้ในการปฏิบัติธรรม เนื่องจากพระมหาเถรจันทร์ชอบจาริกอยู่ตามป่า ไม่มีที่อยู่แน่นอน พญากือนาจึงจัดสร้างอุโมงค์ใหญ่ขึ้นที่ด้านเหนือฐาน  พระเจดีย์ และนิมนต์ท่านมาอยู่ เพื่อความสะดวก เมื่อเวลาต้องการโต้ตอบปัญหาและศึกษาธรรม ขนาดของอุโมงค์มีขนาดใหญ่ มีทางเข้าออกแต่ละช่องเดินติดต่อกันได้ทั่วถึง สะดวกแก่พระเดินจงกรมและภาวนา 


วัดอุโมงค์ นับได้ว่ามีเอกลักษณ์งดงามวัดหนึ่งในจังหวัดเชียงใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่ที่คนนิยมมาปฏิบัติธรรมและแสวงหาความสงบ ด้วยภายในวัดมีร่มเงาจากต้นไม้คอยปกคลุม เกิดความร่มรื่น เงียบสงบ บริเวณด้านหน้าทางเข้า พบทางเข้าอุโมงค์อยู่ 3 ช่องอุโมงค์ ภายในมีช่องทางที่สามารถเดินทะลุ รวมทั้งหมด 6 อุโมงค์ ความงดงามของลวดลายภาพจิตรกรรมในอุโมงค์ ได้ลบเลือนจนแทบจะมองเป็นรูปร่างไม่ได้ อุโมงค์ที่พอจะมองเห็นได้คือ อุโมงค์ที่ 1 อุโมงค์ที่ 2 และอุโมงค์ที่ 3  ภาพจิตรกรรมบนผนังและเพดานโค้งอุโมงค์เป็นร่องรอยมรดกจิตรกรรมล้านนาที่มีคุณค่าเพียงแห่งเดียวที่มีอายุตกทอดมานานราวห้าร้อยปี ซึ่งถือว่าเก่าแก่ที่สุดในช่วงสมัยของ  ราชวงศ์มังราย ลวดลายที่ปรากฎภายในผนังอุโมงค์ มีการจัดวางเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว แบบ Wall Paper  มีลวดลายซ้ำไปซ้ำมา เป็นลวดลายประดับในหลายรูปแบบ อาทิเช่น ลวดลายนกยูง นกกระเรียน นกกระสา นกแก้ว ลวดลายดอกบัว ดอกโบตั๋น ซึ่งได้รับอิทธิพลมาจากศิลปะจิตรกรรมลายจีน แพร่กระจายผ่านเข้ามาโดยพบได้ในเครื่องถ้วยชามจีนสมัยราชวงศ์หยวนตอนปลายและราชวงศ์หมิง ที่ขุดค้นพบอย่างมากมายภายในพื้นที่ภาคเหนือของประเทศไทย การเสื่อมสภาพตามกาลเวลาจากปัจจัยสภาพแวดล้อม ด้วยการถูกทอดทิ้งให้ผ่านกาลเวลาอันยาวนาน จนเกิดชั้นหินปูนเคลือบผิวภาพจิตรกรรมจนฝ้าเลือน ทำให้ทางกรมศิลปากรเข้าทำการบูรณะด้วยการใช้น้ำยาเคมีเพื่อเปิดชั้นหินปูนในระยะหนึ่ง 
 

การเสื่อมสภาพ ความชำรุดเสียหายจากปัจจัยสภาพแวดล้อมที่มีผลกระทบโดยตรงต่อภาพจิตรกรรมภายในอุโมงค์ จึงควรแก่การคัดลอกโดยใช้เทคนิคการคัดลอกลงแผ่นกระเบื้องเซรามิกขนาดใหญ่ บริษัท เซรามิกา อิมเมจ จำกัด มุ่งมั่นที่จะเป็นส่วนหนึ่งในการดำเนินการคัดลอกภาพจิตรกรรมฝาผนังวัดอุโมงค์ ด้วยการนำมาจำลองเสมือนจริง  เพื่อจัดแสดงให้ประชาชนชื่นชมจิตรกรรมที่มีลวดลายงดงามสมจริง หากในอนาคต สภาพโครงสร้างอุโมงค์ทรุดโทรม จนไม่สามารถคงตัวอยู่ได้ ย่อมเกิดผลเสียหายโดยตรงต่อภาพเขียนบนผนัง ซึ่งยากที่จะกู้สภาพจิตรกรรมกลับมา การคัดลอกลงบนแผ่นเซรามิกไว้ตั้งแต่ตอนนี้ จึงเป็นวิธีการที่มีประโยชน์ในการบันทึกหลักฐานของลวดลายให้เหมือนจริง นับเป็นการเก็บรักษาเค้าลางที่ปรากฎในยุคนี้ให้ยืนยาวและสามารถนำมาติดตั้งจัดแสดงเป็นนิทรรศการเพื่อการศึกษาเรียนรู้มรดกศิลป์ล้านนาต่อไป

ทางเข้าอุโมงค์.jpg

บริเวณด้านหน้าทางเข้าอุโมงค์

IMG_6020-1.jpg

ร่องรอยภาพจิตรกรรมลายนกต่าง ๆ สลับ

ลายดอกโบตั๋น ภายในอุโมงค์ส่วนที่หนึ่ง ณปัจจุบัน                                                                                   

013-1.jpg
IMG_6027-1.jpg

ร่องรอยภาพจิตรกรรมลายบัวในสัณฐานทรงกลม ภายในอุโมงค์ส่วนที่สอง ณ ปัจจุบัน                                                                            

bottom of page